Eksternal (Dıştan) Radyoterapi Nedir?
- Radyoterapi Rehberi
- Gösterim: 639
En sık uygulanan radyoterapi yöntemidir. Hastanın dışında bulunan bir radyasyon kaynağı kullanılır.
Lineer hızlandırıcı: Bu cihazda elektronlar daha yüksek enerjiye ulaşmaları ve X-ışını (fotonlar olarak da bilirnir) halini almaları için hızlandırılır. Çeşitli enerjilerde foton veya elektron ışınları üretebilir, ve bunların çıkışı gelişmiş bilgisayar kontrolleri ile yönetilmektedir.
Fotonlara karşı elektronlar: Fotonlar daha derin dokulara ulaşabilir ve iç organların kanserlerinde tercih edilir. Elektronlar sıklıkla meme ve cilt kanserleri gibi yüzeysel tümörlerde tercih edilir, böylelikle iç organların hasar almasının da önüne geçilir. Sıklıkla fotonlar ve elektronlar en iyi tümör ve normal doku doz dağılımına erişmek için kombine edilirler.
Tedavi Planlaması
- Hastanın dikkatli bir şekilde sabitlenmesini,
- Radyasyon uygulanacak alanın bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG=emar) gibi radyolojik yöntemler ile belirlenmesini, ve
- Doz ve uygulama sıklığının hesaplanmasını içerir.
Konformal Terapi
Bu terim, tümör alanına yüksek doz, normal dokulara ise olabildiğince az ışın verilmesi stratejisini tanımlamak için kullanılmaktadır. BT ve MRG gibi ileri görüntüleme yöntemleri kullanılarak 3-boyutlu konformal RT (3D-CRT) ile radyasyon onkologları tümörün ve komşu normal dokuların alacakları ışın dozunu ayrı ayrı hesaplayıp ayarlama yapabilirler. Böylelikle yan etkiler en aza indirilmiş olur. Ayrıca, ışınlanmış bir alanın daha sonra gereklilik halinde tekrar ışınlanmasına da olanak verir.
3D-CRT uygulamaları iki başlıkta incelenir:
- Yoğunluk ayarlı RT (intensity modulated RT=IMRT)
- Görüntüleme kılavuzluğunda RT (image guided RT=IGRT)
Yoğunluk ayarlı Radyoterapi (IMRT)
3 boyutlu konformal radyoterapinin gelişmiş bir formu olan IMRT, tek kaynaktan çıkan radyasyon ışınının, hedefin farklı bölgelerine farklı şiddette uygulanmasına olanak verir.
Görüntüleme kılavuzluğunda radyoterapi (IGRT)
Yüksek yoğunlukta ışınlanması gereken alanın ne olması gerektiği radyasyon onkolojisi pratiğinde tartışılan bir konudur. Ayrıca nefes alıp verme sırasında organların az da olsa yer değiştirmesi göz önünde bulundurulmaktadır.
Her bir tedavi sırasında gerçek zamanlı görüntüleme hedefin daha iyi belirlenmesine olanak verir. Radyoterapide bu teknolojiler genel olarak görüntüleme kılavuzluğunda radyoterapi (IGRT) olarak adlandırılır.
Proton Tedavisi
Dıştan radyoterapinin özel bir formu olan proton tedavisi ile yapılan ışınlama, ağır partiküllerin kendilerine has fiziksel özelliklerinden ötürü normal dokular daha az zarar ve tümörlü alana daha hassas bir radyoterapiye olanak verir. Protonlar farklı derinliklerdeki dokulara nüfuz edebilir; hedef dokuya ulaştığında da enerjilerini keskin bir şekilde salar, buna Bragg piki denir.
Birçok kanser türünde protonların fotonlara bir üstünlüğü olup olmadığı araştırılmakla birlikte, bazı çocuk çağı kanserleri, uveal melanom vb. hastalık grubu dışında üstünlük gösterilememiştir. Özellikle prostat kanserinde yoğun olarak denenen proton tedavisi sonuçları, 3-boyutlu konformal tekniklerle denk bulunmuştur.
Sterotaktik Radyoterapi Teknikleri (SBRT ve Radyocerrahi SRS)
Toplam hesaplanan radyasyon dozunun tek veya birkaç seferde (fraksiyon) uygulanmasıdır.
Sterotaktik radyocerrahi (stereotactic radiosurgery = SRS) beyin tümörlerinde; sterotaktik vücut radyoterapisi (stereotactic body radiation therapy = SBRT) ise akciğer, omurga veya karaciğer gibi beyin dışı organları ışınlamak için kullanılır.
