Beyin Tümörlerinde Radyoterapi

Radyoterapi beyinden kaynaklanan tümörlerde veya metastatik tümörlerde kemoterapi ile birlikte veya tek başına kullanılır.

• Eksternal radyoterapi: Vücudunuza dışardan uygulanan tedavidir.
• Stereotaktik Radyoterapi: saedece tümörü hedefleyen bilgisayarlı tedavi uygulama sistemi.
• Brakiterapi: Radyoaktif implant tümörün yakınına yerleştirilir.

Bu tekniklerden iki veya daha fazlası kür veya sağkalımı arttırmak için kombine olarak kullanılabilir.

Uygulama Prosedürleri

• Tedavi Şeması: Radyoterapi operasyondan iki ya da üç hafta sonra, operasyon yaraları iyileşir iyileşmez başlar. Eksternal radyoterapi 30 – 40 seansta haftada 5 gün 6 haftada uygulanır. Brakiterapi sadece birkaç gün sürer. Stereotaktik radyoterapi ise tek seansta verilir.
• Takip Muayeneleri: Tedavi yanıtının değerlendirilebilmesi için uzun bir sürece ihtiyaç vardır. Tedavinin hemen sonrasında yapılan görüntülemeler yanlış değerlendirmelere neden olabilir. Radyoterapinin yararının görülebilmesi birkaç ay alır.
• Yeniden Radyoterapi: Beyin dokusu kendini yenileyemediğinden radyoterapinin etkileri belirli bir dozdan sonra belirginleşir. Bu nedenle belli özel durumlar hariç yeniden radyoterapi önerilmez.
  İkinci tedavide daha özel yöntemler olan stereotaktik radyoterapi veya brakiterapi tercih edilebilir.

Tedavi Uygulama Teknikleri

Eksternal Radyoterapi (EBRT)

EBRT’de tedavi vücudun dışından linear akseleratör denilen yüksek enerjili fotonlar üreten cihazlar kullanılır. Bu modern cihazlarla yan etkiler azalırken tümöre istenilen doz verilebilir.

EBRT hastanede yatırılmadan 6-8 hafta süresince uygulanır. Süreç vücudunuza tedaviye alınırkenki pozisyonunuzu sağlamada yardımcı olacak işaretlerin konduğu planlama veya simülasyon ile başlar. Hasta tedavi süresince masada hareketsiz yatar. Uygulanan tedavi alanı hastalığa göre değişebilir.

Eksternal radyoterapi beynin tamamına veya belli bir bölgesine uygulanabilir.

Proton Tedavisi: Proton tedavisi eksternal radyoterapi metodudur. X ışınlarına göre avantajı vardır. Tümörün arkasındaki normal dokular etkilenmez. Normal beyin dokusu radyasyon hasarından korunur.

Stereotaktik Radyoterapi

Bu yöntemde MR, CT görüntüleri ve tümöre yüksek dozu tam olarak odaklamak için özel bilgisayarlı planlama teknikleri kullanılır. Tek seansta uygulanabilmesi en büyük avantajlarından biridir.

Bu tedavi öncesinde başınız özel bir ekipmanla sabitlenir ve bu ekipmala CT ve/veya MR çekilir. Tedavi tamamen acısız ağrısız bir işlemdir. Yan etkiler ödem ve buna bağlı nörolojik problemler şeklinde gelişebilir.

Internal Radyoterapi (Brakiterapi)

Brakiterapi uygulamasında radyoterapi tümörün içine veya yakınına yerleştirilen radyoaktif implantlar kullanılır.

Avantajları

• Normal doku hasar ve buna bağlı olarak yan etkiler daha az görülür.
• Hastalığın tekrarlayabileceği bölgeye daha yoğun tedavi verilebilir.
  
  

İmplantasyon İşlemi: Radyoaktif materyalin tümöre yerleştirlmesi CT veya MR görüntülerinin eşliğinde yapılan cerrahi bir işlemdir. Kullanılan radyoaktif materyalin özelliğine bağlı olarak belli bir süre sonra çıkarılabilir veya kalıcı olarak bırakılabilir. Bu işlen sürecinde eyinde oluşabilecek ödemi önlemek amacıyla steroid kullanmanız önerilecektir.

Yan Etkiler ve Komplikasyonlar

Tedavinin oluşturduğu yan etkiler her hastada farklı şiddette ve farklı belirtilerle kendini gösterebilir.

Genel Yan Etkiler:

• Saç dökülmesi,
• Cilt değişiklikleri,
• İşitme problemleri,
• Bulantı / Kusma,
• İştahsızlık
• Yorgunluk.
  
  

Nörolojik Yan Etkiler

En önemli yan etki normal beyin dokusunda oluşabilen hafif, orta ve ciddi hasardır. Yeni radyoterapi teknikleri bu yan etkileri azaltabilir. Bu etkiler tedaviden hemen sonra olabildiği gibi tedaviden haftalar, aylar, yıllar sonra da gelişebilir ve etkisi uzun sürebilir.

• Hemen tedavi sonrasında olan etkiler: Bu etkiler radyoterapiye bağlı ödem nedeni ile ortaya çıkar. Bu şikayetler konuşma bozukluğu, kas güçsüzlüğü, başağrısı, bulantı, kusma, çift görme şeklinde karşımıza gelebilir. Bu etkiler genellikle geçicidir ve steroid tedavisi ile hafifler. Steroid tedavisi radyoterapi sonraso azaltılarak yavaş yavaş sonlandırılır.
• Haftalar ve aylar sonrasında gelişen etkiler: Gecikmiş erken veya subakut olarak adlandırılan bu yan etkiler tedavi sonrası 1-3. ayda başlar. İştahsızlık, uyku hali, halsizlik, var olan nörolojik semptomlarda artış bu etkiler arasında sayılabilir. Sub-akut etkiler geçicidir ve iyileşmesi sinir kılıfı iyileşmesine bağlı olarak yaklaşık 6 hafta sürer ancak bazı durumlarda bu süre uzayabilir.
• Aylar yıllar sonra gelişen etkiler: Bu etkiler beyin kan damarlarının etkilenmesine bağlı gelişir. Tedavi tamamlandıktan aylar veya yıllar sonra görülebilen bu yan etkiler çoğunlukla kalıcıdır ve ilerleyebilir. Bu geç yan etkiler azalmış zeka, hafıza bozuklukları, konfüzyon, kişilik değişiklikleri olabilir.

Bir diğer önemli geç yan etki ise ikincil kanserler olup gelişmesi yıllar sürer.