Radyoterapi Nedir?

Radyoterapi kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili X ışınlarını kullanır. X ışınları, gamma ışınları, yüklü partiküller kullanılabilen radyasyon çeşitlerinden bazılarıdır.

Radyasyon bir cihaz yardımıyla vücudun dışından veya radyoaktif bir materyalin tümörün içine veya yakınına yerleştirilmesiyle içerden uygulanabilir.

Kanser hastalarının yaklaşık yarısına tedavi sürecinde radyoterapi uygulanması gerekir.

Radyoterapi hücreleri nasıl öldürür?

Radyoterapi hücreleri DNA hasarı yolu ile öldürür. DNA sı hasarlanan hücreler bölünme yeteneğini kaybeder veya ölür.

Radyasyon sadece kanserli hücreleri mi öldürür?

Radyoterapi normal dokuları da öldürür ki bu da yan etkilerin ana sebebidir. Bu nedenle tedavi öncesi bilgisayarlı planlama yapılarak normal dokuların dozları hassasiyetle hesaplanır.

Radyoterapi neden uygulanır?

Radyoterapi kimi hastalarda küratif amaçlı hem tümörü yok etmek hem de tekrarlamasını engellemek için kullanılır.

Kansere bağlı oluşan şikayetlerin azaltılmasına yönelik palyatif amaçlı kullanılabilir;

Palyatif radyoterapi:

• Beyine yayılan kanser olgularında,
• Kemik ve omurlardaki tümörlerde,
• Özafagus yakınındaki tümörlerde hastanın beslenme problemlerine engel olmak amaçlı kullanılabilir.

Radyoterapi nasıl planlanır?

Bu süreç simülasyon ile başlar. Simülasyonda hastanın tümör ve normal dokuların lokalizasyonlarının belirlenmesi için görüntülemeler alınır. Bu görüntüler CT, MR, PET olabilir. Bu simülasyonundaki pozisyonun her tedavide aynı şekilde sağlanabilmesi için sabitleyici materyaller, maskeler, geçici cilt işaretleri kullanılır.

Simülasyon sonrasında radyasyon onkoloğu tarafından görüntüler kullanılarak hedef, normal dokular ve tedavi dozu belirlenir. Bilgisayar programı yardımı ile uygun ve güvenli tedavi planlaması yapılır.

Tedavinin ilk günü ve tedavi süresince belirli aralıklarla planlamaya uygun tedavi yapılıp yapılmadığı çeşitli yollarla kontrol edilir.

Bazı normal dokular radyasyona daha hassastır. Testisler overler diğer organlara göre daha hassastır.

Vücudun daha önce radyoterapi uygulanan herhangi bir bölgesine ikinci kez radyoterapi uygulanmaz.

Tedavi alanı genellikle tüm tümör ve yeterli miktarda normal dokuyu içerir.

Radyoterapi neden günde 1 kez verilir?

• Normal doku hasarını azaltmak için.
• Kanser hücrelerinin DNA hasarına hassasiyetini arttırmak için.

Radyoterapinin zamanlaması

Radyoterapi cerrahi öncesi ve sonrasında uygulanabilir. Kemoterapi ile eş zamanlı veya sıralı verilebilir. Bu zamanlama kanserin tipine ve tedavi amacına göre değişir.

Bazı komplike cerrahilerin sonrasında radyoterapinin yan etkileri daha fazla olacağından öncesinde vermek tercih edilebilir.

Radyoterapi hastayı radyoaktif yapar mı?

Radyoterapi hastayı radyoaktif yapmaz.

Radyoterapinin yan etkileri nelerdir?

Erken ve geç olarak ortaya çıkabilir.

Erken etkiler tedavi sırasında, geç etkiler aylar hatta yıllar sonra görülür. Yan etkiler tedavi edilen bölgeye, günlük tedavi dozuna, toplam doza, hastanın genel performansına ve verilen eş zamanlı tedavilere bağlıdır.

Akut etkiler:

• Cilt değişiklikleri,
• Tüy kaybı
• Tükürük bezlerinin hasarı
• İdrar yolu problemleri şeklinde sayılabilir.

Bu etkiler tedavi sonrasında düzelir. Yorgunluk tedavi uygulanan bölgeden bağımsız olarak çoğu hastada görülebilen bir yan etkidir. Batın tedavilerinde bulantı ve kusma gelişebilir ancak önlemek veya azaltmak için ilaç kullanılabilir.

Geç yan etkiler:

• Fibrosis: normal dokunun skar dokusu ile yer değiştirmesi sonucunda hareket kısıtlılığı
• İshal ve kanamaya neden olan bağırsak hasarı
• Hafıza kaybı
• İnfertilite
• Nadiren ikincil kanserler

İkincil kanserler tedavi bölgesine göre değişir. Özellikle erken çocukluk çağında radyoterapi uygulanması durumunda bu risk artar.

Geç yan etki olasılığı ve şiddeti beraber kemoterapi uygulanması, yaşam tarzı (sigara), genetik faktörlerden etkilenir.